Prema saopštenju iz Kabineta guvernera Narodne banke Srbije, Izvršni odbor NBS je (na sednici održanoj 7.3.2024. god.) i ovoga puta odlučio da referentnu kamatnu stopu zadrži na niovu od 6,5% (u primeni od 13.7.2023. god.). Naredna sednica Izvršnog odbora na kojoj će biti doneta odluka o referentnoj kamatnoj stopi biće održana 11. aprila 2024. god.
Počev od istog datuma (13.7.2023. god.), kamatna stopa (utvrđena članom 75. ZPPPA) za neblagovremeno plaćene javne prihode iznosi 16,5%, pošto se, prema čl. 75. ZPPPA, na iznos manje ili više plaćenog poreza i sporednih poreskih davanja obračunava i plaća kamata po stopi jednakoj godišnjoj referentnoj kamatnoj stopi NBS, koja i dalje iznosi 6,5%, uvećanoj za 10%, primenom prostog interesnog računa od sto.
Počev od 14.7.2023. god. stopa zatezne kamate za dinare po osnovu duga kod dužničko-poverilačkih odnosa iznosi 14,5%. Ovu stopu čini važeća referentna kamatna stopa NBS uvećana za 8%.
Na istoj sednici od 7. marta, Izvršni odbor NBS je, takođe, odlučio da na istom nivou zadrži i stopu na kreditne olakšice, koja i dalje iznosi 7,75%, kao i stopu na depozitne olakšice koja i dalje iznosi 5,25%.
Odluku Izvršnog odbora NBS o zadržavanju referentne kamatne stope na nepromenjenom nivou osmi mesec zaredom pre svega su opredelili opadajući, ali i dalje povišeni globalni inflatorni pritisci i aktuelna srednjoročna projekcija inflacije, prema kojoj se povratak inflacije u granice cilja NBS očekuje sredinom ove godine. Prilikom donošenja odluke uvaženo je i to što su u prethodnom periodu povećane referentna kamatna stopa i stope obavezne rezerve i da će efekti ovih mera nastaviti da se prenose na inflaciju i u narednom periodu. Prenošenje dosadašnjeg pooštravanja monetarne politike na kamatne stope na tržištu novca, kredita i štednje, kao i pad inflacionih očekivanja finansijskog sektora i privrede za godinu dana unapred, ukazuje na efikasnost transmisionog mehanizma monetarne politike.
Prilikom donošenja odluke Izvršni odbor NBS je imao u vidu da globalna inflacija nastavlja da usporava i da se približava pretpandemijskim nivoima, usled slabljenja troškovnih pritisaka, popuštanja zastoja u lancima snabdevanja i efekata prethodnog zaoštravanja monetarnih uslova centralnih banaka. Iako su, pod uticajem geopolitičkih tenzija i problema u transportu robe Crvenim morem, povećane cene transporta i drugi logistički troškovi, za sada nije bilo većeg uticaja na svetske cene nafte, drugih energenata i primarnih proizvoda, kao ni na inflaciju naših najvažnijih trgovinskih partnera, delom i zbog niže globalne tražnje. Ipak, prema oceni Izvršnog odbora NBS, zbog izraženih geopolitičkih tenzija neophodna je opreznost prilikom donošenja odluka monetarne politike. Pored toga, dalja globalna fragmentacija može prouzrokovati znatne gubitke u svetskoj proizvodnji, uključujući i negativne efekte na naše glavne trgovinske partnere. U takvim uslovima smanjuju se i očekivanja da bi vodeće centralne banke, Sistem federalnih rezervi i Evropska centralna banka, mogle i pre sredine godine da započnu sa ublažavanjem monetarne politike.
Inflacija u Srbiji je i početkom ove godine nastavila da se kreće opadajućom putanjom i, u skladu s procenama iz februarske srednjoročne projekcije NBS, u januaru je iznosila 6,4%. Daljem usporavanju inflacije doprineli su slabljenje troškovnih pritisaka i visoka baza kod cena hrane, kao i efekti prethodnog zaoštravanja monetarnih uslova, koji su uticali i na snižavanje bazne inflacije (indeks potrošačkih cena po isključenju hrane, energije, alkohola i cigareta) na 5,9% međugodišnje u januaru. U narednom periodu Izvršni odbor NBS očekuje dalje smanjenje inflacije, njen povratak u granice cilja sredinom ove godine, a zatim približavanje centralnoj vrednosti cilja krajem ove godine i kretanje oko tog nivoa u srednjem roku. Tome će doprineti efekti prethodnog zaoštravanja monetarnih uslova, usporavanje uvozne inflacije, još uvek niska eksterna tražnja, kao i očekivani dalji pad inflacionih očekivanja.
Podaci Republičkog zavoda za statistiku potvrdili su da je zahvaljujući investicijama u osnovna sredstva i privatnoj potrošnji ostvareno ubrzanje rasta bruto domaćeg proizvoda u četvrtom tromesečju 2023. na 3,8% međugodišnje, što je na nivou 2023. godine rezultiralo realnim rastom od 2,5%. Imajući u vidu smanjenje globalnih inflatornih pritisaka i postepen oporavak zone evra, kao i očekivano dalje ubrzanje realizacije planiranih investicionih projekata u oblasti saobraćajne, energetske i komunalne infrastrukture, Izvršni odbor NBS u ovoj godini očekuje da će stopa rasta bruto domaćeg proizvoda biti u rasponu 3-4%, s centralnom vrednošću od 3,5%. U skladu s takvom procenom privrednog rasta za ovu godinu kreću se i dostupni podaci na mesečnom nivou. U januaru je rast industrijske proizvodnje iznosio 6,9% međugodišnje, a nastavak rasta zaposlenosti i smanjenje nezaposlenosti, na koje ukazuju rezultati Ankete o radnoj snazi za četvrto tromesečje 2023, doprineli su rastu realnog prometa u trgovini na malo od 4,1% međugodišnje i povećanju broja dolazaka domaćih turista i njihovih noćenja.
Izvršni odbor NBS naglašava da će buduće odluke monetarne politike zavisiti od kretanja ključnih faktora inflacije iz međunarodnog i domaćeg okruženja i brzine daljeg usporavanja domaće inflacije. Istovremeno, prilikom donošenja odluka pratiće se i efekti na finansijsku stabilnost i bruto domaći proizvod i voditi računa da se obezbedi očuvanje finansijske stabilnosti i povoljnih izgleda privrednog rasta.
